Η ιστορία του Κυπέλλου Ελλάδος

Σήμερα η ΑΕΚ θα αντιμετωπίσει τον Προμηθέα για τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος και κάνουμε μια αναδρομή στην ιστορία της διοργάνωσης. 

Το Κύπελλο Ελλάδος μπάσκετ έχει την ξεχωριστή δική του ιστορία. Μπορεί να μην έχει την αξία του πρωταθλήματος, όμως είναι ένας τίτλος και μετράει στο παλμαρέ μιας ομάδας εξίσου. Ο πρώτος τελικός διεξήχθη στην Γλυφάδα με την διοργάνωση να έχει επονομαστεί ως Κύπελλο Αντωνίου Παριανού, στη μνήμη του πεσόντα για την Δημοκρατία. Στο πρώτο τελικό στις 12/7/1976 ο Ολυμπιακός νίκησε την ΑΕΚ με 81-69. Ο Ολυμπιακός του «πατριάρχη» Φαίδωνα Ματθαίου είχε τον Καστρινάκη που σκόραρε 20 πόντους αλλά και τους Σιβ Γιατζόγλου και Παύλο Μελίνι που έγραψαν την δική τους ιστορία. Νίκησαν οι Πειραιώτες την ΑΕΚ του Κώστα Μουρούζη και έκαναν το πρώτο εγχώριο ντάμπλ στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ.

Την επόμενη χρόνια και για άλλα  τέσσερα χρόνια ο τελικός μεταφέρθηκε και φιλοξενήθηκε στο Καλλιμάρμαρο στάδιο. Ο Γιατζόγλου σε όλους τους τελικούς ήταν πρωταγωνιστής και μόνο το 1979 ηττήθηκε από τον Παναθηναϊκό του Απόστολου Κόντου με 79-72.  Ο τελικός το 1981 επέστρεψε στην Γλυφάδα με την ΑΕΚ μετά από τρεις ανεπιτυχείς παρουσίες σε τελικούς να κατακτά το πρώτο της Κύπελλο Ελλάδος νικώντας με τους 30 πόντους του Γκούμα στον τελικό τον Ηρακλή με 84-78. Βέβαια ο Γκούμας δεν ανακηρύχτηκε MVP του τελικού, αφού τον τίτλο πήρε ο Κέρτ Ράμπις, γνωστός και ως Ραμπίδης που είχε σκοράρει 11 πόντους. Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής δημιουργήθηκε επεισόδιο  στα αποδυτήρια. Το 1982 ο τελικός μετακομίζει για πρώτη φορά σε άλλη πόλη και αυτή είναι η Θεσσαλονίκη.  Στο Αλεξάνδρειο ο Παναθηναϊκός νίκησε τον ΠΑΟΚ με 65-63 με τον Στεργάκο να πετυχαίνει 21 πόντους στον τελικό.  Το σκορ μέχρι τα τελευταία δευτερόλεπτα ήταν ισόπαλο, όμως ο Παναθηναικός κερδίζει φάουλ στην εκπνοή του χρόνου. Οι δύο ελεύθερες βολές χαρίζουν το Κύπελλο Ελλάδος στην Αθηναϊκή ομάδα, όμως η φάση είναι αμφισβητούμενη και δημιουργούνται επεισόδια από τους οπαδούς του ΠΑΟΚ. Η βράβευση του Κυπέλλου γίνεται στα αποδυτήρια και όχι στον αγωνιστικό χώρο.

Οι πράσινοι υπερασπίστηκαν με επιτυχία τα κεκτημένα και το 1983 στην Γλυφάδα κόντρα στον «αιώνιο» αντίπαλο τους τον Ολυμπιακό.  Η τριπλέτα Κορωναίος (19 πόντους) - Στεργάκος-Ανδρίτσος ήταν πολύ δυνατή, ενώ για τους Πειραιώτες ο Στιβ Γιατζόγλου παρότι την εξαιρετική προσπάθεια δεν μπόρεσε να αλλάξει το αποτέλεσμα. Για την ιστορία ο Παναθηναικός νίκησε με 72-62.  Το 1984 για πρώτη φορά ο τελικός είναι… Σαλωνικιώτικη υπόθεση.  Ο Φαίδωνας Ματθαίου ως προπονητής του ΠΑΟΚ πια ρισκάρει με ένα χαρακτηριστικό κόλπο για να…ντοπάρει τους παίκτες του δικεφάλου. Το προηγούμενο βράδυ του βάζει να παρακολουθήσουν το « Αποστολή στην Νικαράγουα» στο οποίο πρωταγωνιστούσαν οι Νόλτε και Χάκμαν. Ενώ αναγκάζει όλους τους παίκτες του ΠΑΟΚ να κουρευτούν με στρατιωτικό λουκ. Τους είχε πει χαρακτηριστικά ότι αν νικήσετε κανείς δεν θα σας κοροϊδέψει, αν χάσετε δεν θα μπορείτε να βγείτε στην πόλη. Τελικά ο ΠΑΟΚ νίκησε με 74-70 τον συμπολίτη Άρη και κατέκτησε το πρώτο του Κύπελλο Ελλάδος.

Η κυριαρχία του Άρη Θεσσαλονίκης στο ελληνικό μπάσκετ έγινε αισθητή λίγα χρόνια αργότερα. Από το 1985 μέχρι το 1990 οι Κιτρινόμαυροι δεν σήκωσαν μόνο μια φορά το Κύπελλο επειδή δεν έπαιξαν σε τελικό. Τα νούμερα από τα στατιστικά του Γκάλη και του Γιαννάκη πραγματικά… ζαλίζουν και ακόμη και σήμερα είναι ακατόρθωτο να σπάσουν.  Το πρώτο Κύπελλο του Άρη ήταν το 1985 όταν η ομάδα της Θεσσαλονίκης νίκησε την αντίστοιχη του Παναθηναϊκού στον τελικό στο ΣΕΦ με 86-70 και τον Γιαννάκη να πετυχαίνει το ασύλληπτο ρεκόρ των 37 πόντων. Το 1986 ο Παναθηναϊκός με τους 25 πόντους του Στεργάκου θα νικήσει 88-78 τον Ολυμπιακό. Όμως από το 1987 έως το 1990 το ταμπλό των νικητών… κιτρίνισε.  Χαρακτηριστικά ο Άρης το 1987 αντιμετώπισε ομάδα από την Α2 στον τελικό τον Πανελλήνιο και οι Κιτρινόμαυροι νίκησαν για 40 πόντους (110-70) με τον Γκάλη να πευχαίνει 52 πόντους, ένα απίστευτο ρεκόρ. Για την ιστορία ομάδα Α2 ξαναέπαιξε σε τελικό το 2007 που ήταν ο ΑΓΟ Ρεθύμνου και το 2016 ο Φάρος Κερατσινίου. Και στις δύο περιπτώσεις νίκησε ο Παναθηναϊκός.

Ξαναγυρίζουμε στις εποχές του Γκάλη, του Γιαννάκη και όταν όλη η Θεσσαλονίκη… ήταν στο πόδι για το μπάσκετ.  Στους επόμενους τελικούς οι πρώτοι σκόρερ του Άρη έγραψαν 35 πόντους στους τελικούς. Ο Γιαννάκης το 1988 και ο Γκάλης το 1989 και το 1990. Το 1998 ο Άρης νίκησε την ΑΕΚ με ιδιαίτερη ευκολία το ταμπλό έδειχνε 84-71. Ήταν επεισοδιακός ο τελικός αφού οι οπαδοί της ΑΕΚ ήθελαν να πάρουν την εκδίκηση τους για τα επεισόδια που είχαν γίνει στην Νέα Φιλαδέλφεια.

Ο Άρης νίκησε τον συμπολίτη ΠΑΟΚ στους δύο επόμενους τελικούς με τον Γκάλη… να συνεχίζει να κάνει τα μαγικά του. Ο «δικέφαλος» του βορρά είχε τον τίτλο του λούζερ εκείνη την εποχή αφού έχασε και το 1991. Μπορεί να ήταν κάτοχος του Κυπέλλου Κυπελλούχων όμως δεν κατάφερε να νικήσει τον Πανιώνιο του Φάνη Χριστοδούλου ( 21 πόντους) με όλη την πλατεία της Νέας Σμύρνης να σηκώνεται στο πόδι.

Το 1992 με τον Μέμο Ιωάννου στον πάγκο του ο Άρης (18 πόντους) μαζί με το  Γκάλη κατακτά ένα ακόμη Κύπελλο Ελλάδος. Αντίπαλος ήταν η ΑΕΚ με τον Νάσο Γαλακτερό να σημειώνει 13 πόντους.

Το 1993 ο Άρης  βρέθηκε στον τελικό αντιμέτωπος με τον Παναθηναϊκό και το Γκάλη να πετυχαίνει με την φανέλα του τριφυλλιού 36 πόντους. Ο τελικός ήταν απίστευτα επεισοδιακός. Ο πρόεδρος του Άρη Θεόφιλος Μητρούδης απειλούσε όλη την εβδομάδα ότι η ομάδα του δεν θα κατέβει να παίξει λόγω του ορισμού των διαιτητών Τσανίδη και Ράλλη. Όμως υπό τον φόβο του αποκλεισμού από της ευρωπαϊκές διοργανώσεις, ο Άρης έπαιξε στον τελικό. Στο 35’ οι Κιτρινόμαυροι αποχώρησαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας και στήριξης για την αποβολή του προπονητή τους από τον πάγκο Σβι Σέρφ, ενώ ο Παναγιώτης Γιαννάκης με τους 30 πόντους τραυματίστηκε από αντικείμενο που εκσφενδονίστηκε από την κερκίδα.  Ο Παναθηναϊκός για την ιστορία νίκησε 96-89 των Κιτρινόμαυρων. Το 1994 ο Ολυμπιακός νικάει τον Ηρακλή 63-51 και κατακτά το τρόπαιο μετά από 14 χρόνια. 

Το 1995 ο θεσμός του Κυπέλλου για πρώτη φορά πήρε την μορφή final 4. Παρά τα παρατράγουδα της διοργάνωσης ο ΠΑΟΚ νίκησε με 72-53 τον Πανιώνιο στον τελικό με τον Πρέλεβιτς να σημειώνει 27 πόντους.  Ο θεσμός του final 4 άρεσε και θα συνεχιστεί ως την διοργάνωση του 2004. Το 1996 ο Παναθηναϊκός με καλύτερους παίκτες τους Οικονόμου και Ουίλκινς νίκησε τον Ηρακλή του συγχωρεμένου Τάρπλει, του Μακ Ντάνιελ με 85-74.

Το1997 ήταν όμως η χρονιά των Πειραιωτών. Στον τελικό ο Ολυμπιακός αντιμετώπισε τον Απόλλωνα Πάτρας. Το ματς ήταν ισόπαλο στα τελευταία 12 δευτερόλεπτα με τον Ρίβερς να πασάρει στον Δημήτρη Παπανικολάου και εκείνος με την σειρά του να ευστοχεί διαμορφώνοντας το τελικό 80-78.

Το 1998 το ντέρμπι ήταν Κιτρινόμαυρη υπόθεση αφού ο Άρης αντιμετώπισε την ΑΕΚ στο Αλεξάνδρειο. Οι Θεσσαλονικείς είχαν μεγάλα διοικητικά και οικονομικά προβλήματα όμως η ομάδα του Χρήστου Μαγκώτσιου κατάφερε να μην επηρεαστεί από αυτά και να νικήσει στα ημιτελικά τον Παναθηναικό και τα τελικά την ΑΕΚ. MVP του αγώνα ο Λιαδέλλης με 22 πόντους ενώ οι Σιούτης και Πάσπαλι σκόραραν από 15 και 12 πόντους αντίστοιχα.

Το 1999 στον τελικό είχαμε ντέρμπι δικεφάλων. Ο ΠΑΟΚ με τους 19 πόντους του Μπέρι και τους 21 του Κίνγκ νίκησε 71-54 την ΑΕΚ και σήκωσε το τρόπαιο. Αυτό ήταν το τρίτο και το τελευταίο Κύπελλο του δικέφαλου του βορρά. Η Ένωση τα δύο επόμενα χρόνια νίκησε σε τελικούς τον Παναθηναϊκό του Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς και κατέκτησε σε 2 περιπτώσεις το τρόπαιο το 2000 στο γήπεδο του ΠΑΟΚ και το 2001 στο ΟΑΚΑ.

Με τον Λευτέρη Σούμποτιτς στον πάγκο και τον Φόρντ να σημειώνει 24 πόντους ο Ολυμπιακός νίκησε με 74-86 το Μαρούσι του Μπέρκ αλλά και του…Σπανούλη. Το 2003 η ομάδα του Άρη επέστρεψε σε τελικούς όμως δεν κατάφερε να επικρατήσει του «τριφυλλιού». Οι 22 πόντοι του Λιαδέλη και οι 20 του Κουτουλάι ήταν καθοριστικοί και το τελικό σκορ διαμορφώθηκε στο 81-76. 

Όμως οι «Κιτρινόμαυροι» έπρεπε να περιμένουν μια χρονιά για να αναδειχθούν κυπελλούχοι. Η ομάδα του Μπάρτον ήταν άκρως ανταγωνιστική και ο Άρης με τους ευρωπαϊκούς τελικούς επέστρεψε στην κορυφή του ελληνικού μπάσκετ. Οι 23 πόντους του μετέπειτα NBAερ Σμούς Πάρκερ αλλά και οι 11 του Κόμματου που του απονεμήθηκε ο τίτλος του MVP διαμόρφωσε το τελικό σκορ 73-70.

Η κυριαρχία του Παναθηναϊκού στο Κύπελλο Ελλάδος

Ο Παναθηναικός υπό τις οδηγίες του Ζέλιμιρ Ομμπράντοβιτς έκανε το Κύπελλο Ελλάδος… προσωπική υπόθεση από το 2005 μέχρι το 2010. Στους τρεις πρώτους τελικούς νίκησε αντίστοιχα τους Άρη, Μαρούσι και Ρέθυμνο ενώ στους δύο επόμενους τον Ολυμπιακό.

Από το 2008 μέχρι το 2013 το κύπελλο…έγινε ντέρμπι ανάμεσα στους δύο «αιώνιους».  Ο Ολυμπιακός επικράτησε μόλις 2 φορές, ενώ οι άλλοι 4 τελικοί βρήκαν νικητή την ομάδα του τριφυλλιού. Οι δύο αυτές ομάδες ήταν πολλές ταχύτητες πάνω από τις υπόλοιπες στο ελληνικό πρωτάθλημα αφού πρωταγωνιστούσαν και στα γήπεδα της Euroleague.

Ο Παναθηναϊκός δεν έχασε τελικό εκτός από τη σεζόν 2017-2018 και την φετινή που δεν θα βρεθεί στον τελικό. Το τριφύλλι 2 φορές νίκησε τον Άρη, μία φορά τον Απόλλωνα Πάτρα, μία φορά την έκπληξη του Κυπέλλου του 2016 Φάρου Κερατσινίου. Ενώ πέρσι κατάφερε να επιβληθεί του ΠΑΟΚ με 79-73. Στο τελικό του 2017-2018 η ΑΕΚ νίκησε 88-83 τον Ολυμπιακό και η «Ένωση» πήρε το πρώτο της Κύπελλο μετά τη σεζόν 2000-2001.

Φέτος η ΑΕΚ θα αντιμετωπίσει τον Προμηθέα Πάτρας που για πρώτη φορά θα βρεθεί στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος.