.png){kind=small}
στην αυλαία του Euro 2016, οι φίλαθλοι θα συντονιστούν στις μιντιακές πλατφόρμες και στους ρυθμούς του ποδοσφαίρου και η Ευρώπη θα είναι στο επίκεντρο της παγκοσμιοποιημένης δημόσιας σφαίρας για 4 εβδομάδες. Η Grande Nation θα φιλοξενήσει τις 23 εθνικές ομάδες, όμως η ποδοσφαιρική ειδυλλιακή εικόνα που σκηνοθετείται πυρετωδώς ήδη εμφανίζει κάποιες «μαύρες κηλίδες» στο ζήτημα της ασφάλειας αφενός και της κοινωνικής ειρήνης αφετέρου, δύο κατεξοχήν θεμελιωδών προβλημάτων στην ευρωπαϊκή ατζέντα.
Ακόμη μία φορά, το ποδόσφαιρο, ως άθλημα, αλλά και μείζον κοινωνικό και τηλεοπτικό προϊόν βρίσκεται στο στόχαστρο της πολιτικής, και ακόμη μία φορά η πολιτική θα προσφύγει στο ποδόσφαιρο, ώστε να λειτουργήσει ως «διαμεσολαβητής» στην ευρωπαϊκή οικογένεια των εθνών. Το βιβλίο του Κυριάκου Δ. Κεντρωτή έρχεται την κατάλληλη στιγμή, να συνοδέψει και, κυρίως, να διαφωτίσει τον πολίτη και φίλαθλο γύρω από την ευρωπαϊκή πολιτική, ως αποτέλεσμα μιας γραφειοκρατικής υπερδομής (European Union), και το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, ως κυρίαρχο μέλος της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής κοινότητας (Union of European Football Associations): αμφότερες συνιστούν πλέον «παράξενες υπερδυνάμεις» (Strange Superpowerr) με ορισμένα κοινά δομικά χαρακτηριστικά.
Στην αμφισημία του Euro συνυπάρχουν η κοινή νομισματική πολιτική της Ε.Ε. και η ποδοσφαιρική διοργάνωση της ΟΥΕΦΑ σε επίπεδο εθνικών ομάδων. Η Ευρώπη, κοιτίδα του κοινοβουλευτισμού και του ποδοσφαίρου, βρίσκεται μπροστά σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, σχετικά με τα όρια και τη συνοχή της, σε ανάλογο σταυροδρόμι, όμως, βρίσκεται και το ποδόσφαιρό της, καθώς μεταλλάσσεται σταθερά σε ένα άθλημα προσαρμοσμένο στα συμφέροντα της εμπορευματοποίησης. Το πρωτότυπο εγχείρημα του συγγραφέα έγκειται στη νομιμοποίηση του ποδοσφαιρικού κώδικα ως συμπληρωματικού ερμηνευτικού εργαλείου της πολιτικής, αντλώντας στοιχεία από την πολιτισμική ιστορία του αθλήματος και εμβαθύνοντας παράλληλα στην πολιτική θεωρία.
Ο Κυριάκος Δ. Κεντρωτής προβαίνει εξαρχής σε μια αρκετά καινοτόμο προσέγγιση: βασιζόμενος στην ακαδημαϊκή του επάρκεια, τα ποδοσφαιρικά του βιώματα και, βέβαια, στη σύγχρονη σχετική βιβλιογραφία, προεκτείνει την ανάλυσή του με τη συνδρομή κυρίως της λογοτεχνίας (Γκαλεάνο πρωτίστως, Παζολίνι κ.ά.) και του ποδοσφαίρου, με το «καταλωνικό παράδειγμα» της Μπαρτσελόνα, και εμμέσως με οδηγό τον Μισέλ ντε Σερτώ, μέσω της αφηγηματικής λειτουργίας της μεταφοράς, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Δημήτρης Ακριβούλης στον διεισδυτικό και υπερπληθωρικό σε, χρήσιμες πάντως, υποσημειώσεις πρόλογό του.
Στο πλαίσιο μιας αμφίδρομης ανάγνωσης και διαπλεκόμενης αφηγηματικής στρατηγικής, όπου το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αρθρώνεται, προσεγγίζεται και ερμηνεύεται στον ρυθμό ενός ποδοσφαιρικού αγώνα (από το ζέσταμα και τα αποδυτήρια μέχρι τις καθυστερήσεις), στην ουσία, εξετάζονται δύο, φαινομενικά ετερόκλητα, συστήματα: η γραφειοκρατική, πολιτική οργάνωση του ευρωπαϊκού χώρου, μέσα από τη σύνθεση των εθνικών κρατών-χωρών, και η οργάνωση του ποδοσφαιρικού χωροχρόνου, στο ευρύτερο πλαίσιο των εθνικών ομάδων και στις στρατηγικές σύγκρουσης στον αγωνιστικό χώρο, με κοινό παρονομαστή την παράλληλη αφήγηση μιας μεταφοράς σε διαρκή αλληλεπίδραση.
Πρόκειται σαφώς για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον cross-reading δύο «αφηγημάτων», της ευρωπαϊκής πολιτικής και του ποδοσφαίρου, μέσα από τις δομές γραφειοκρατικής οργάνωσης και διαχείρισης, παράλληλα με τους μηχανισμούς μετασχηματισμού τους υπό συνθήκες παγκοσμιοποίησης και τις διαρκώς μεταβαλλόμενες ταυτότητες, εθνικές και ποδοσφαιρικές.
Ενα «παίγνιο» με σύστημα
Αυτή η παράλληλη ανάγνωση και η μεταφορά μεταξύ πολιτικής και ποδοσφαίρου πλαισιώνεται αυτονόητα από τον «λαϊκό παράγοντα», δηλαδή έναν σημαντικό συνδιαμορφωτή και, παράλληλα, τον ουσιαστικό αποδέκτη του πολιτικού και του ποδοσφαιρικού προϊόντος. Ομως, η πρόθεση της εκ νέου πολιτικοποίησης και ιδεολογικοποίησης του ποδοσφαίρου, με παρωχημένες πάντως θέσεις του προηγούμενου αιώνα, είναι μάλλον επισφαλής, ειδικά όταν το άθλημα εκτιμάται, με βάση τη θεώρηση του G. Vinnai («Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία») ως «θάλαμος αποσυμπίεσης της κοινωνικής καταπίεσης και του αποκλεισμού, δημιούργημα του κυρίαρχου πολιτικοοικονομικού συστήματος» και ευρύτερα ως μεταφορά ενός ευρύτερου πεδίου συγκρούσεων (ταξικών, εθνικών, κοινωνικών κτλ.), όπως συνέβαινε τον 20ό αιώνα κυρίως στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και στα φασιστικά καθεστώτα του Μεσοπολέμου. Ο Κεντρωτής πάντως, ευτυχώς, δεν εγκλωβίζεται σε αυτό το σχήμα, συνεχίζοντας την ενδελεχή περιήγησή του στα «γήπεδα» της πολιτικής και του ποδοσφαίρου με «υποβολέα» πάντα τον Εντουάρντο Γκαλεάνο.
Πάνω στον πολιτικό και ποδοσφαιρικό χάρτη αναλύει συσχετισμούς δυνάμεων, τακτικές και στρατηγικές, ενώ εντοπίζει τομές και συνέχειες του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αναδεικνύοντας παράλληλα τη συμβολή προσωπικοτήτων από την πολιτική και το ποδόσφαιρο. Κινούμενος επιδέξια ανάμεσα στη λαϊκή (λογοτεχνική) αφήγηση περί του ποδοσφαίρου και στο πολιτικό αφήγημα περί ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, «διαβάζει» τις πολιτικές θεωρίες (νεορεαλισμός, διακυβερνητισμός, θεσμισμός, κονστρουκτιβισμός) που επηρεάζουν κατά περιόδους την πολύπλοκη διαδικασία ενοποίησης της Γηραιάς Ηπείρου ως/σαν ποδοσφαιρικά συστήματα, στο πλαίσιο μιας «νέας μεταμοντέρνας δομής», που οδηγεί αμείωτα στη μετάλλαξη της πολιτικής και την «απομάγευση» του αθλήματος, και σ’ έναν ανεξέλεγκτο γιγαντισμό στην «εποχή της ομοιομορφίας» (Γκαλεάνο).
Πρόκειται για ένα πρωτότυπο «διπλό βιβλίο» που αφορά τον πολίτη, τον φίλαθλο, τον ψηφοφόρο και τον (τηλε)θεατή και το οποίο συμβάλλει σημαντικά στην αποκατάσταση της χαμένης τιμής της πολιτικής και του αθλήματος, εξαιρετικά επίκαιρο, κι όχι μόνο τις μέρες που θα διεξάγεται το Euro στα γαλλικά στάδια, με τις παραδοσιακές ευρωπαϊκές αντιπαλότητες, πολιτικές και ποδοσφαιρικές.
Το βιβλίο «Το ποδόσφαιρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Περισσότερο από ένα παιγνίδι και μία Ενωση» του Κυριάκου Δ. Κεντρωτή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg (σελ. 212).
0 Σχόλια